دوخت چرم و آشنایی با چرم دوزی یک هنر دستی است که نیاز تجربه و تمرکز کافی برای انجام آن دارد. خیاطی با چرم بی‌شباهت با خیاطی با پارچه نساجی نیست و یک خیاط می‌تواند از بسیاری از تکنیک‌های خیاطی در چرم دوزی نیز استفاده کند. اما اگر فرد هیچگونه آشنایی با خیاطی نداشته باشد با آموزش مقدماتی چرم دوزی و کسب مهارت‌های لازم می‌تواند این حرفه را به عنوان شغل خود انتخاب کرده و از آن کسب درآمد کند. فعالیت چرم دوزی به ابزار و لوازم حرفه‌ای و مخصوصی احتیاج دارد که قبل از شروع دوخت چرم لازم است آن‌ها را تهیه کرد. نوع چرم و ضخامت آن تاثیر مستقیم در چرم سازی دارد؛ هر چه چرم ضخیم‌تر و متراکم‌تر باشد ممکن است دوخت آن نیز دشوارتر باشد. برای چرم دوزی به ماشین مخصوص احتیاج است اما با اعمال برخی تغییرات از چرخ‌های خیاطی نیز می‌توان در دوخت چرم استفاده کرد. در این مقاله با ابزارآلات حرفه‌ای برای دوخت چرم، نکات چرم دوزی و مراحل چرم دوزی در منزل آشنا خواهیم شد.
آشنایی با چرم دوزی (مراحل دوخت چرم)
قانون طلایی دوخت چرم این است که قبل از شروع کار برنامه ریزی‌های لازم در مورد تمام بخیه‌ها و دوخت‌های مورد نیاز انجام شود. در صورت دوخت اشتباه آسیب به چرم زیاد است و متاسفانه جبران این اشتباه تقریبا امکان پذیر نیست. به همین دلیل لازم است با مرور نحوه دوخت و علامت زدن از بروز اشتباه جلوگیری به عمل آورد.
- آماده کردن چرم
- بریدن چرم
- چرم دوزی (چرم کاری)
- چسباندن چرم
- روکش کردن چرم
- چرم دوخت زین
- رنگرزی چرم
- روکش کردن چرم
- اسکی کردن چرم
انواع چرم با ضخامت‌های مختلف در بازار موجود هستند. برای افراد مبتدی که قصد آشنایی با چرم دوزی را دارند بهتر است با نازک‌ترین چرم موجود کار خود را آغاز کنند. هر چه ضخامت چرم بیشتر باشد مقاومت آن نیز بیشتر می‌شود. برش و بخیه زدن چرم ضخیم کار دشواری است و احتمال اشتباه در چرم دوزی را بالاتر می‌برد.
آشنایی با ابزار چرم دوزی (لوازم چرم دوزی)
آشنایی با چرم سازی و دوخت چرم بدون ابزار و لوازم مورد نیاز امکان‌پذیر نیست. چرم سازی یک مهارت است که در صورت یادگیری آن می‌توان انواع لوازم مختلف از جمله لباس، کفش، کوله پشتی، صندلی ماشین و حتی توپ فوتبال ساخت. به جز نخ، سوزن مخصوص و چرم طبیعی آنچه برای چرم دوزی به آن احتیاج است به شرح زیر است.
- کرپ
- لبه گرد کن
- غلطک رنگ
- خودکار ژله‌ای
- سمبه و پانچ
- قیچی چرم / کاتر
- چکش چوبی و مشته
- درفش سوراخ کن (awl)
- تخته کار و گیره مخصوص
- خط کش فلزی / خط کش علامت زن
- چسب پهن، حرارتی، آکواریوم و پارچه‌ای
ابزارهای مختلف چرم دوزی معمولا، ارزان، بادوام و همه کاره هستند. با یک بار هزینه کردن و خرید لوازم باکیفیت تا مدت‌ها می‌توان به تولید محصولات مختلف چرمی پرداخت.
برای علامت‌گذاری روی چرم، سوراخ کردن، یا دوختن به ابزار مناسب احتیاج است. جدا کردن گوشه‌های کار و قسمت‌هایی که سفت شده با ابزار مخصوص به خود انجام می‌شود. انواع گیره فلزی، چکش و کاتر برای برش زدن، بستن و پرچ کردن انواع چرم به کار می‌رود.
آماده سازی چرخ خیاطی خانگی برای دوخت چرم
چرم دوزی با چرخ خیاطی خانگی علاوه‌بر آسیب زدن به چرم ممکن است موجب خرابی دستگاه نیز بشود. دوخت انواع پارچه نخی و پشمی با چرخ خیاطی امکان‌پذیر است اما برای دوخت پارچه‌هایی ضخیم‌تر مانند چرم نیاز به مناسب‌سازی دستگاه وجود دارد.
- تعویض سوزن چرخ خیاطی
- تعویض پایه چرم خیاطی
با تعویض سوزن و پایه چرخ خیاطی می‌توان چرم دوزی را در خانه انجام داد و به چرم و دستگاه آسیب زیادی وارد نمی‌شود.
تعویض سوزن خیاطی برای چرم دوزی
تعویض سوزن اولین اقدام جهت تبدیل چرخ خیاطی به وسیله‌ای است که با آن بتوان چرم را دوخت و به اشکال مختلف درآورد. چرم طبیعی سوزن چرخ را به سرعت فرسوده و غیر قابل استفاده می‌کند. به همین خاطر بهتر است قبل از هر بار چرم دوزی سوزن دستگاه عوض شود. سوزن مناسب برای دوخت چرم سوزن چرخ خیاطی 90/14 یا سوزن چرخ خیاطی 16/100 استفاده شود. این سوزن‌ها نقطه بزرگتری دارند که نخ ضخیم برای چرم دوزی راحت‌تر از آن عبور می‌کند.
تعویض پایه چرخ خیاطی برای چرم دوزی (Presser Foot)
برای جلوگیری از کشیده شدن یا چسبیدن چرم روی سطح کار حین چرم دوزی لازم است پایه چرخ خیاطی تعویض شود. چرخ دو پایه که walking foot هم نامیده می‌شود برای دوخت چرم مناسب‌تر است. با استفاده از این پایه صنعتی تیغه‌ها با سرعت قبل می‌توانند به کار خود ادامه دهند. از پایه غلطک هم می‌توان برای چرم دوزی استفاده کرد. پایه غلتکی اصطکاک کمتر و کنترل بیشتری برای چرم دوز ایجاد می‌کند.
سخن پایانی در مورد آشنایی با چرم دوزی
آشنایی با چرم دوزی یک هنر است که برای افرادی که از اصلاح لباس‌ها و دست کردن کاردستی لذت می‌برند مناسب است. چرم سازی در خانه به ابزار و لوازم حرفه‌ای احتیاج دارد و انجام کار بدون آن‌ها امکان‌پذیر نیست. هرچند با استفاده از وسایل در دسترس مانند چرخ خیاطی هم می‌توان به چرم دوزی پرداخت اما لازم است تغییراتی اساسی در برخی قسمت‌های آن به وجود بیاید. چرم‌ها از نظر رنگ، وزن و نوع با یکدیگر متفاوت هستند. متداول‌ترین و در دسترس‌ترین چرم برای چرم دوزی چرم گاو است که انتخاب اغلب افراد برای شروع کار است. برای آشنایی با دوخت چرم لازم است آموزشی ابتدایی به هنرجو داده شود و پس از آن خود او می‌تواند مهارت‌های لازم جهت پرورش مهارت‌های خود در زمینه دوخت چرم را بهبود دهد. نکات چرم دوزی زیاد است و در اینجا تنها به بخشی از آن‌ها پرداخته شد. چرم دوزی و دوخت چرم به دانش، تجربه و مهارت کافی نیاز دارد.